Wstup

Lesiwka — projekt pravopysu ukrajinśkoji movy zasobamy latynśkoji abetky

Do osnovy pokladenyj pryncyp «odna litera — odyn zvuk» (fonematyčna pysemnist́): dyhrafy дж ta дз poznačajut́śa odnijeju literoju, a jotovani holosni (є, ї, ю, я) ta litera щ — dvoma. Vyńatkom je podowženi pryholosni, ščo poznačajut́śa dvoma odnakovymy literamy

Podrobyci dyvit́śa u rozdili Abetka ta pravopys

Lesiwka wvibrala wlastyvosti tŕox slowjanśkyx latynok — čeśkoji, poĺśkoji ta xorvatśkoji — iz dodavanńam dejakyx unikaĺnyx rys

Diakrytyčni znaky

Nazvy diakrytykiw maksymaĺno ukrajinizovani. Zastosovujut́śa nastupni znaky:

• hačok (hak, čeśk. háček, anhl. caron) zapozyčenyj z čeśkoji abetky. Vykorystovujet́śa literamy č, š, ž. Jak naslidok, frazeolohizm «z hakom» u značenni «ponad miry» nabuvaje hrafičnoho pidgrunt́a — vysota litery z hačkom zbiĺšena vidnosno bazovoji hrafemy

  Poxođenńa: hak — metalevyj zahnutyj stryžeń

• zarubka (horyzontaĺnyj štryx, anhl. bar abo stroke) vykorystovujet́śa literamy đ ta ƶ, ščo poxod́at́ z xorvatśkoho ta oposeredkovano poĺśkoho pravopysiw. Literoju đ u xorvatśkij abetci poznačajet́śa zvuk blyźkyj do д͡жь (дь͡жь), a ƶ inkoly vykorystovujet́śa u poĺśkij movi jak aĺternatywna forma zapysu litery ż, ščo poznačaje zvuk ж. Lesiwka zastosovuje ci litery dĺa zapysu deščo inšyx zvukiw — afrykatiw д͡ж ta д͡з vidpovidno

  Poxođenńa: zarubka — poznačka, ščo zroblena sokyroju, nožem čy inšym znaŕadd́am

• ski̇pka (štryx, tri̇ska, pol. kreska, čeśk. čárka, anhl. acute accent) uspadkovana vid poĺśkoho pravopysu dĺa mjakšenńa (palatalizaciji) pryholosnyx. Lesiwka dozvoĺaje vykorystanńa skipky nad holosnymy u jakosti poznačky naholosu, jak narazi wčyńajet́śa u kyrylyčnomu pravopysi, ale pry počatkovomu nawčanni varto ćoho unykaty, natomist́ wkazujučy misce naholosu u slovi koĺorom vidpovidnoji litery. Cej diakrytyk ne utvoŕuje okremyx liter, otže litery zi skipkoju ne wxod́at́ do skladu abetky

  Poxođenńa: skipka (abo triska) — toneńkyj šmatok suxoho dereva

Suspiĺna dumka

Pid čas rozrobky projektu do uvahy bralyśa rezuĺtaty opytuvanńa z sajtu http://latynka.tak.today/opytuvannja/ (narazi nedostupno)

Stanom na moment napysanńa ćoho tekstu (5.01.2019), pidsumky buly nastupnymy:

• Jak poznačaty šypĺači (ч, ш, ж) v ukrajinśkij latynci?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 3474 osoby
  • z rezuĺtatom 59,6% peremih variant: č, š, ž
    • ✔ Pryjńato
• Ukrajinśka latynka maje buty…
  • u opytuvanni wźaly učast́ 1988 osib
  • z rezuĺtatom 65,3% peremih variant: z diakrytyčnymy znakamy
    • ✔ Pryjńato
• Jakščo Vy za diakrytyčni znaky, to jak bahato jix slid vykorystovuvaty?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 1598 osib
  • z rezuĺtatom 52,6% peremih variant: tiĺky dĺa poznačenńa šypĺačyx i mjakyx zvukiw
    • ✔ Pryjńato
• Jak poznačaty latynkoju pomjakšenńa pryholosnyx pered nastupnym pryholosnym ta naprykinci slova (de w kyrylyci mjakyj znak)?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 1747 osib
  • z rezuĺtatom 51,6% peremih variant: diakrytyčnymy znakamy
    • ✔ Pryjńato
• Jak poznačaty pomjakšenńa pryholosnyx pered nastupnym holosnym, krim «і»?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 1272 osoby
  • z rezuĺtatom 29,8% peremih variant: diakrytyčnymy znakamy dĺa pryholosnyx
    • ✔ Pryjńato
• Jak peredavaty latynkoju Г, Ґ ?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 1967 osib
  • z rezuĺtatom 62,2% peremih variant: Г - H; Ґ - G
    • ✔ Pryjńato
• Jak peredavaty latynkoju Х?
  • u opytuvanni wźaly učast́ 2027 osib
  • z rezuĺtatom 27,8% peremih variant: H
    • ❌ Vidxyleno: superečyt́ rezuĺtatu poperedńoho opytuvanńa. Buv obranyj najblyžčyj variant, ščo ne vykorystovuje dihrafy: X (z rezuĺtatom 20,6%)